باز آفرینی حیاط خلوت شیبدار بر پایه فلسفه ذن

در پشت یک خانه‌ی ردیفی متعلق به سال ۱۹۶۴ در شهر برکلی، ایالت کالیفرنیا، حیاطی باریک و شیب‌دار به باغی آرام و الهام‌گرفته از فلسفه‌ی ذن (Zen) تبدیل شده است. این پروژه توسط دفتر معماری Mary Barensfeld Architecture طراحی شده و با بهره‌گیری از اصول طراحی ژاپنی، چالش تغییر ارتفاع زمین را به تجربه‌ای سرشار از حرکت، بافت، نور و بازتاب تبدیل کرده است.

این حیاط که تنها ۷ متر عرض و ۱۵ متر عمق دارد، با اختلاف ارتفاعی ۵/۱ متر، چالشی جدی برای طراحی ایجاد کرده بود. هدف کارفرما تنها ایجاد فضایی کاربردی نبود؛ آن‌ها فضایی می‌خواستند که دارای مکانی برای نشستن، میزبانی، و لذت بردن از مناظر اطراف باشد. حاصل این طراحی، سفری خوش‌آهنگ از میان فضایی آرام، لایه‌مند و پرجزئیات است.

به‌جای استفاده از پله‌های سنتی و حجیم، معمار از یک رمپ پیچان و با شیب ملایم بهره گرفته که همچون نواری نرم از میان حیاط عبور می‌کند. این مسیر مارپیچ در میان گیاهان پوششی و شاخه‌های مجسمه‌وار سه درخت افرا ژاپنی (Japanese Maple) می‌گذرد و تجربه‌ی حرکت را با حس‌آمیزی محیطی همراه می‌سازد. آویشن لیمویی معطر در زیر پا رایحه ای خوش، آزاد می‌کند، و گیاهانی چون Koi Bamboo و کریپینگ جنی (Creeping Jenny) با رنگ و لطافت خود، ترکیب گیاهی پروژه را غنا می‌بخشند.

دیوارهای حائل بتنی به سبک Board-Formed Concrete با دقت ،زاویه‌دار در شیب زمین اجرا شده‌اند؛ برخی از آن‌ها با صفحات فولادی نمایان و تقویتی (که به آن‌ها "زره" گفته می‌شود) مستحکم شده‌اند. این دیوارها سطح زمین را تراس‌بندی کرده و بسترهایی مناسب برای کاشت گیاه ایجاد می‌کنند. هندسه‌ی صلب این عناصر، ضرب‌آهنگی معماری ایجاد می‌کند که با عناصر ارگانیک باغ در تضاد و گفت‌و‌گو قرار می‌گیرد.

در پایین‌ترین بخش حیاط، یک تراس ۳۷ مترمربعی از صفحات معلق گرانیت سفید از فضای نشیمن خانه امتداد می‌یابد. این بخش شامل یک حوض بازتاب (Reflecting Pool) است که آسمان و شاخ‌وبرگ اطراف را بازتاب می‌دهد و فضایی آرام و ساکن پدید می‌آورد. قرار گرفتن تراس در تراز داخلی خانه، گذار بین فضاهای داخل و خارج را بی‌وقفه و یکپارچه کرده است.

در گوشه‌هایی از حیاط، پانل‌هایی از جنس فولاد کورتن (Weathering Steel) با الگوهای برش‌خورده با واترجت (Water-Jet Cut) نصب شده‌اند که هم نقش حائل بصری دارند و هم به‌عنوان گلدان‌هایی برای کاشت بامبو عمل می‌کنند. این صفحات ضمن فراهم کردن حریم خصوصی، جذابیت بصری فزاینده‌ای نیز دارند. با گذر زمان، فولاد اکسید شده و رنگ آن عمیق‌تر می‌شود، که به حس گذر زمان و قدمت در باغ می‌افزاید.

در بخش‌های بالاتر سایت، صفحه ای از چوب ایپه (Ipe Wood Decking) همراه با نیمکت‌های یکپارچه، فضاهایی برای مکث و تماشای مناظر ایجاد کرده‌اند. در مرتفع‌ترین نقطه، یک تراس کوچک ۵/۵ مترمربعی قرار دارد که نمایی گسترده از خلیج شرق (East Bay) و سان‌فرانسیسکو پیش چشم ساکنان می‌گشاید. از این دیدگاه، تمام باغ در لایه‌هایی از سنگ، بتن، چوب، آب و پوشش گیاهی پیش چشم گشوده می‌شود.

حتی پس از غروب آفتاب نیز، باغ حضوری مؤثر دارد. پانل‌های فولادی مثلثی‌شکل با نور LED از پشت روشن می‌شوند و با ایجاد سایه‌روشن، شکل‌ها و سطوح را در نورپردازی‌ای متفاوت برجسته می‌کنند.