تبیین موضوعی و روشی دروس طرح معماری در دوره کارشناسی ، محمدباقر طباطبایی

تبیین موضوعی و روشی دروس طرح معماری در دوره کارشناسی 

توضیحات و نکات تکمیلی:

1. آموزش طراحی معماری، فرایندی تدریجی و هدفمند است نه مجموعه‌ای از پروژه‌های تصادفی: دروس طراحی معماری، از طرح یک تا طرح نهایی، یک پیکره زنده و به‌هم‌پیوسته آموزشی را می‌سازد که اگر یکی از اجزای آن به‌درستی اجرا نشود، کل ساختار یادگیری آسیب می‌بیند. این پیکره بر اساس اصل آموزش تدریجی توان طراحی تدوین شده است:

• در طرح ۱ و ۲، دانشجو با منطق شکل‌گیری فضا، نظم عملکردی، ارتباط فرم و تجربه زیسته آشنا می‌شود.
• در طرح ۳، ذهن خلاق او فعال می‌گردد، مفاهیم، روایت و معنا را به فضا وارد می‌کند.
• در طرح ۴، مسئولیت‌پذیری حرفه‌ای می‌آموزد؛ محدودیت‌ها، دیسیپلین‌های همکار و بهره‌بردار را درک می‌کند.
• در طرح ۵، آموخته‌های پیشین را در قالب سازمان‌دهی یک مجموعه عملکردی و پروژه یکپارچه تمرین و آزمایش می‌کند.
• در طرح نهایی، باید نشان دهد که معمار حرفه‌ای شده و می‌تواند ایده‌ای را از مبنا تا اجرا مستند و قابل دفاع پیش ببرد.

1.  سرفصل‌های مصوب، نقشه راه آموزش معماری‌ است.  استاد موظف است آنها را بفهمد و رعایت کند. سرفصل‌ها، صرفاً متن‌هایی اداری یا صوری نیست؛ بلکه قراردادی اخلاقی و آموزشی است که به‌تصویب مرجع رسمی رسیده و حقوق متقابل استاد و دانشجو را تعریف می‌کند. در این سرفصل‌ها، سطح مورد انتظار یادگیری دانشجو در هر طرح تعریف و زمینه‌های تمرینی (نه موضوع پروژه به‌معنای محدودش)  همراه با رعایت ارتباط عمودی بین دروس، مشخص گردیده است.

استاد هر درس لازم است آگاه باشد که دانشجوی این ترم، از ترم‌های قبل چه چیزی را آموخته، تا بتواند در تداوم آموزش موثر باشد. بنابراین استادان قبلی نیز باید سرفصل را رعایت کرده باشند، تا استاد در هر ترمبر همان مبنا، مطالب جدید را آموزش دهد و تمرین‌ها را طراحی کند و با پرهیز از تکرار یا پیش‌برد نامتناسب، به روند آموزشی آسیب نزند.

1.  طراحی برنامه یا دستنامه آموزشی، شرط لازم برای تدریس هر درس طرح معماری است: تدریس دروس طراحی معماری، امری خطیر و حساس است. استاد این دروس، تنها انتقال‌دهنده اطلاعات نیست؛ بلکه مربی فرایند یادگیری، ناظر رشد ذهنی و حرفه‌ای، و تسهیل‌گر شکل‌گیری شخصیت معمارانه دانشجوست. بر همین اساس، پیشنهاد می‌شود هر استادی قبل از آنکه به آتلیه گمارده شود، برای درس پیشنهادی خود، یک برنامه آموزشی دقیق، مستند و منطبق بر سرفصل مصوب بنویسد و  در آن ، اهداف، مراحل، تمرینات، مقیاس‌ها، زمان‌بندی، روش ارزیابی، منابع، ملاحظات اخلاقی، و قواعد آتلیه را تعریف کند. این برنامه را پیش از آغاز تدریس، به گروه آموزشی ارائه شود تا ارزیابی گردد و در صورت تأیید، مجوز تدریس به او داده شود.

محمدباقر طباطبایی / مرداد 1404