جنگ و میراث معماری ، ساختمان شیشه‌ای صداوسیما ، اثر عبدالعزیز فرمانفرمائیان

موضوع جنگ و میراث معماری یکی از تلخ‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین مباحث تاریخ معماری و شهرسازی است. رابطه‌ی این دو حوزه همواره با ویرانی، مقاومت، بازسازی و حتی شکل‌گیری هویت‌های جدید شهری و ملی گره خورده است.

ساختمان شیشه‌ای صداوسیما در محوطه اصلی سازمان صداوسیما در خیابان ولی‌عصر تهران، در نزدیکی پارک ملت و در منطقه ای موسوم به جام‌جم واقع شده است و طراحی مدرن و نمای شیشه‌ای اثر عبدالعزیز فرمانفرمائیان یکی از پیشگامان معماری نوین ایران ، آن را به تصویری آشنا برای بینندگان تلویزیون و مخاطبان رسانه ملی تبدیل کرده است . می تواند مصداق موضوع فوق باشد . 

این تاثیرات را می توان اینگونه طبقه بندی کرد : 

۱. تأثیر جنگ بر میراث معماری

 • ویرانی فیزیکی:
جنگ‌ها عمدتاً باعث تخریب گسترده‌ی بناهای تاریخی، محوطه‌های باستانی و معماری شهری می‌شوند. از بمباران درسدن آلمان گرفته تا تخریب حلب و موصل، جنگ میراث‌های قرن‌ها را در چند روز نابود کرده است.

 • سرقت و غارت آثار:
در طول تاریخ، اشغالگران بخش‌های ارزشمند معماری و تزئینات تاریخی را غارت کرده‌اند. جنگ‌های صلیبی، اشغال ناپلئون، یا حتی جنگ جهانی دوم نمونه‌های مشخصی دارد.

 • حذف هویت فرهنگی:
گاهی تخریب آثار معماری عمداً برای نابودی هویت فرهنگی و تاریخی ملت‌ها انجام می‌شود. مثل تخریب مقبره‌ها و مساجد در بوسنی یا حمله داعش به آثار باستانی پالمیرا.

۲. میراث معماری به عنوان ابزار مقاومت
 • برخی آثار معماری در دوران جنگ به نماد مقاومت مردم تبدیل می‌شوند. مثال بارز آن کلیسای جامع سنت پل در لندن است که در میانه بمباران‌های هوایی سالم ماند و به نمادی از مقاومت انگلیس تبدیل شد.

جنگ و میراث معماری دو سر طیف مرگ و زندگی‌اند. معماری فقط دیوار و سقف نیست ؛ حافظه‌ی جمعی، هویت فرهنگی و گاهی امید آینده‌ی یک ملت است .

​گاهی جنگ آن را می‌شکند ، اما بازسازی می‌تواند معماری را به ابزاری برای التیام بدل کند.

اکنون ، در تعرض هوایی روز ۲۶ خرداد ۱۴۰۴، یکی از بناهای معماری مدرن ایران در آتش سوخت.

عبدالعزیز فرمانفرمائیان :

 (نرماشیر، ایران۱۲۹۹ – ۳۱ خرداد ۱۳۹۲، پالما د مایورکا، اسپانیا) معمار معاصر ایرانی، استاد دانشگاه تهران و از معماران مشهور ایرانی بود. او معمار ورزشگاه آزادی (آریامهر سابق) ، سالن دوازده هزار نفری آزادی ، سالن بسکتبال آزادی و سالن والیبال آزادی ، فرودگاه مهرآباد و فرودگاه امام‌خمینی (آریامهر سابق) و موزه فرش ایران بود. ( منبع متن : ویکی پدیا ) 

علیرضا اورعی / سردبیر