معماری به عنوان قربانی جنگ
در این محتوا با شبکه هنرو معماری ستاوین همراه باشید تا نگاهی کوتاه به موضوع معماری و جنگ داشته باشیم ... جنگ‌ها علاوه بر نابودی جان انسان‌ها، میراث فرهنگی و معماری یک ملت را نیز نابود می‌کنند. این نابودی صرفاً فیزیکی نیست؛ بلکه تخریب حافظه تاریخی، هویت فرهنگی و انسجام اجتماعی یک جامعه است.
جنگ همیشه یکی از عوامل تعیین‌کننده در شکل‌گیری یا تخریب معماری بوده است. معماری در مواجهه با جنگ دو رویکرد کلی دارد:
1 - معماری به عنوان قربانی جنگ
جنگ‌ها علاوه بر نابودی جان انسان‌ها، میراث فرهنگی و معماری یک ملت را نیز نابود می‌کنند. این نابودی صرفاً فیزیکی نیست؛ بلکه تخریب حافظه تاریخی، هویت فرهنگی و انسجام اجتماعی یک جامعه است.
- ابعاد نابودی معماری در جنگ‌ها:
1- نابودی بناهای تاریخی: آثار تاریخی، کلیساها، مساجد، قصرها و معابد همواره هدف حملات قرار گرفته‌اند. این تخریب‌ها اغلب برنامه‌ریزی‌شده برای نابود کردن فرهنگ دشمن انجام می‌شود.
2- ویرانی زیرساخت‌های شهری: جنگ باعث تخریب گسترده شهرها، خانه‌ها، بازارها و خیابان‌ها می‌شود که زندگی عادی را فلج می‌کند.
3- محو هویت معماری: گاهی تخریب عمدی است تا یک ملت از ریشه خود جدا شود. این موضوع را در پروژه‌های پاکسازی قومی یا فرهنگی دیده‌ایم.
نمونه‌های تاریخی بارز:
1- ورشو (لهستان) – جنگ جهانی دوم
پس از شورش ورشو (1944)، ارتش آلمان تصمیم گرفت که تمام شهر ورشو را ویران کند.
بیش از ۸۵٪ از شهر نابود شد.
بناهای تاریخی مانند قلعه سلطنتی ورشو و کلیساهای قرون وسطی با خاک یکسان شدند.
بعدها با تلاش فوق‌العاده مردم، شهر مطابق اسناد تاریخی بازسازی شد و به‌عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
ورشو (لهستان) – جنگ جهانی دوم
ورشو (لهستان) – جنگ جهانی دوم
ورشو (لهستان) – جنگ جهانی دوم
2- درسدن (آلمان) – ۱۹۴۵
بمباران متفقین در فوریه ۱۹۴۵ باعث ویرانی تقریباً کامل شهر شد.
شاهکارهای معماری باروک درسدن همچون کلیسای Frauenkirche و Zwinger Palace نابود شدند.
کلیسای Frauenkirche، تا سال‌ها به‌صورت یک ویرانه باقی ماند تا اینکه پس از اتحاد آلمان بازسازی شد.
درسدن (آلمان) ۱۹۴۵, بمباران متفقین
درسدن (آلمان) ۱۹۴۵, بمباران متفقین
درسدن (آلمان) ۱۹۴۵, بمباران متفقین
درسدن (آلمان) ۱۹۴۵, بمباران متفقین
3- پالِمیرای سوریه – ۲۰۱۵
تخریب عمدی توسط داعش.
معبد بل و طاق پیروزی از مشهورترین آثار معماری نابودشده هستند.
این اقدام برای حذف هویت تاریخی و فرهنگی منطقه بود.
تخریب پالِمیرای سوریه ؛ ۲۰۱۵
تخریب پالِمیرای سوریه ؛ ۲۰۱۵
تخریب پالِمیرای سوریه ؛ ۲۰۱۵
4- موصل (عراق)
شهر موصل، دارای میراث معماری اسلامی و مسیحی ارزشمند، در جریان جنگ با داعش به‌شدت آسیب دید.
مسجد نوری با مناره معروف خمیده‌اش، یکی از نمادهای این تخریب است.
تخریب موصل ، عراق
تخریب موصل ، عراق
تخریب موصل ، عراق
هدف نابودی معماری در جنگ‌ها چیست؟
شکستن روحیه مردم
از بین بردن حافظه تاریخی و فرهنگی
برتری فرهنگی و هویتی دشمن
ایجاد ناامیدی برای بازسازی آینده
جنگ ایران و اسرائیل ، 1404 شمسی ، تهران
معماری به عنوان سند جنایت جنگی
در حقوق بین‌الملل، تخریب عمدی میراث فرهنگی یک ملت می‌تواند "جنایت جنگی" تلقی شود.
دادگاه لاهه در برخی موارد فرماندهان نظامی را به دلیل تخریب میراث فرهنگی محکوم کرده است.
نمونه: تخریب مقبره‌ها و مساجد در تیمبوکتو (مالی) توسط گروه‌های تندرو و محاکمه آن‌ها در دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC).
جنگ ایران و اسرائیل ، 1404 شمسی ، تهران
معماری به عنوان ابزار مقاومت یا پدافند
معماری در زمان جنگ می‌تواند عاملی برای دفاع، مقاومت و حتی بازسازی هویت باشد.
نمونه‌ها:
قلعه‌ها و استحکامات: مثل قلعه حلب یا دژ فلورانس در ایتالیا.
شهرهای زیرزمینی کاپادوکیه (ترکیه): سکونت‌گاه‌های زیرزمینی برای پناه از حملات.
پناهگاه‌ها و سازه‌های دفاعی مدرن: بونکرهای ضدبمب، سنگرها و معماری‌های زیرزمینی معاصر.
جنگ ایران و اسرائیل ، 1404 شمسی ، تهران
وقتی معماری نابود می‌شود، این فقط سنگ و آجر نیست که می‌ریزد؛ ریشه‌های یک ملت و خاطرات جمعی آن فرو می‌ریزد. معماری قربانی خاموش جنگ‌هاست؛ قربانی‌ای که فریادهایش گاهی تا دهه‌ها بعد شنیده می‌شود.
تذکر : استفاده از مطالب وب سایت ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است . کلیه حقوق، محتوا و طراحی سایت متعلق به وب سایت ستاوین می‌باشد. در غیر این صورت مراتب از طریق مراجع قانونی پیگیری خواهد شد .
دوستان و همراهان عزیز ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) ، با نظرات و پیشنهادات سازنده خود ما را در ارائه هر چه بهتر مطالب و اهداف مان، که همانا ارتقا جایگاه و فرهنگ معماری می باشد ، یاری کنید . منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم . . .
ترجمه شده توسط تحریریه ستاوین - (علیرضا اورعی)
