چهار جلوه‌گاه میراث فرهنگی ، نگاشته محمدباقر طباطبایی
چهار جلوه‌گاه میراث فرهنگی
نگاشته محمدباقر طباطبایی
میراث فرهنگی هر ملت، تنها چند بنای کهن یا اشیای قدیمی کشف شده و جاگذاری شده در قاب آینه موزه‌ها نیست؛ بلکه هر ملت در دل خود چهار «سطح» از میراث فرهنگی را به‌طور همزمان حمل می‌کند که همچون لایه‌های یک زیست‌بوم فرهنگی به هم پیوسته‌است.
در ایران نیز چنین است. ایران از معدود سرزمین‌هایی است که هر چهار سطح میراث فرهنگی ـ نهادها، نمادها، سامانه‌ها و یادگارها ـ را به‌گونه‌ای پیوسته و زنده در خود حفظ کرده و چه بسا تنها سرزمینی است که قادر است این حفاظت را تداوم بخشد و همین تداوم کم‌نظیر، راز ماندگاری اصالت ایرانی در فراز و نشیب تاریخ بوده است.
اینک نیز اگر می‌خواهیم ایران باقی بماند، باید هر چهار سطح میراث فرهنگی را، بطور فعال و پویا حفاظت کنیم. یعنی نهادها و سامانه‌ها را در متن زندگی خود وارد کنیم و نمادها و یادگارها را، برای گسترش دانش به گذشته تاریخی، بکارگیریم.
1 - نهادها ریشه‌دارترین بخش میراث است، که شامل است بر همان قواعد و ساختارهایی که رفتار و روابط ملی را در سطح میهن، سامان می‌دهد و موجب انتقال میان‌نسلی فرهنگ می‌شود. شیوه حکم‌رانی جزو نهادهاست.
2 - نمادها چکیده و نشانه‌های معنایی اصالت فرهنگی است و شامل است بر چیزهایی که معنا و احساس تعلق می‌آفریند و حافظه جمعی را برمی‌انگیزد. زبان و نشانه و سرود و . . جزو نمادهاست.
3 - سامانه‌ها اثر جاری نهادهاست، یعنی شیوه‌ها و مجموعه‌های سازمان‌یافته از دانش و مهارت زندگی و توسعه در سرزمین، که با قواعد تعیین کننده خود سبک زندگی را می‌سازد و شیوه عمل بینانسلی را با یکدگیر مرتبط می‌کند. سامانه‌های توسعه کالبدی مانند خانه و کاروانسرا، قنات و آب‌انبار و هنرهای میهنی از این جمله است.
4 - یادگارها همان ملموس‌ترین لایه میراث است که شامل است بر آثار و بقایای مادی که از گذشته باقی مانده و به ما حس تداوم تاریخی می‌بخشد. بناهای تاریخی و محوطه‌های باستانی و اشیای موزه‌ای و نسخه‌های خطی از این قبیل است.
این چهار سطح همچون زنجیره‌ای به هم پیوسته است و از یکدیگر جدا نیست. نمی‌توان حفاظت از میراث فرهنگی را فقط به یادگارها محدود کرد و مدعی شد که میراث فرهنگی حفاظت شده است. زیرا به‌عنوان مثال، یادگارها بدون سامانه‌ها بی‌جان می‌شود، سامانه‌ها بدون نمادها معنایی ندارد. نمادها بدون نهادها، فاقد مبنای تداوم است، و . . .
عاقلان را اشارتی کافی است.
برداشت از کانال دیده بان معماری ایران
https://t.me/architecturemonitor
تذکر : استفاده از مطالب وب سایت ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است . کلیه حقوق، محتوا و طراحی سایت متعلق به وب سایت ستاوین می‌باشد. در غیر این صورت مراتب از طریق مراجع قانونی پیگیری خواهد شد .
دوستان و همراهان عزیز ستاوین ( شبکه هنر و معماری ستاوین ) ، با نظرات و پیشنهادات سازنده خود ما را در ارائه هر چه بهتر مطالب و اهداف مان، که همانا ارتقا جایگاه و فرهنگ معماری می باشد ، یاری کنید . منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم . . .
ترجمه شده توسط تحریریه ستاوین - (علیرضا اورعی)
